సౌందర్యలహరి ౩౧ - ౪౧ (ఆనందలహరి)

చతుః షష్ట్యా తంత్రైః సకలమతిసంధాయ భువనం
స్థితస్తత్తత్ సిద్ధి ప్రసవ పరతంత్రైః పశుపతిః ,
పునస్త్వన్నిర్బంధాదఖిల పురుషార్థైక ఘటనా
స్వతంత్రం తే తంత్రం క్షితితలమవాతీతరదిదమ్ . ౩౧ .

చతుః షష్ట్యా తంత్రైః - with the sixty four spiritual disciplines (which do not follow the Vedic path and aim at Artha and Kama only)
సకలం - all
అతిసంధాయ - having deceived
భువనం - the world
స్థితః - desisted
తత్ తత్ - that, that (to each individually)
సిద్ధి ప్రసవ - capable of generating a result
పర తంత్రైః - restricted to
పశుపతిః - Pasupati (Siva)
పునః - but
త్వత్ నిర్బంధాత్ - importuned by you
అఖిల పురుషార్థ - all the principal objects of life (Dharma, Artha, Kama and Moksha)
ఏక ఘటనా - brings together as one
స్వతంత్రం - independently
తే తంత్రం - your spiritual discipline (the SriVidya expounded in the Subhagamapancakam, following the Vedic path and aiming at Moksha)
క్షితితలం - the surface of the earth
అవాతీతరత్ - caused to descend
ఇదమ్ - this

Pasupati desisted, having deceived all the world, with the sixty four spiritual disciplines, which are capable of generating a result, restricted to each individually. But, importuned by you, he caused this, your spiritual discipline which independently brings together as one, all the principal objects of human life, to descend to the surface of the earth.
(Pasupati deceived all the world.
Cf SVL, verse 31 : Pasupati rendered the greatest of help to the world).

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

శివః శక్తిః కామః క్షితిరథ రవిః శీతకిరణః
స్మరో హంసః శక్రస్తదను చ పరా మార హరయః ,
అమీ హృల్లేఖాభిస్తిసృభిరవసానేషు ఘటితా
భజంతే వర్ణాస్తే తవ జనని నామావయవతామ్ . ౩౨ .

శివః - the word Siva standing for the syllable `ka'
శక్తిః - the word Sakti standing for the syllable `e'
కామః - the word Kama (Cupid) standing for the syllable `i'
క్షితిః - the word Kshiti (Earth) standing for the syllable `la'
అథః - then
రవిః - the word Ravi (Sun) standing for the syllable `ha'
శీతకిరణః - the word Sitakirana (Moon) standing for the syllable `sa'
స్మరః - the word Smara (Cupid) standing for the syllable `ka'
హంసః - the word Hamsa standing for the syllable `ha'
శక్రః - the word Shakra (Indra) standing for the syllable `la'
తత్ అను చ - and following that
పరా - the word Paraa standing for the syllable `sa'
మారః - the word Maara (Cupid) standing for the syllable `ka'
హరయః - the word Hari standing for the syllable `la'
అమీ - these
హృల్లేఖాభిః తిసృభిః - with the three Hrimkaras
అవసాణేషు ఘటితాః - joined at the end
భజంతే - they become
వర్ణాః తే - your syllables
తవ జనని - your Oh Mother! (Sakti)
నామ అవయవతాం - parts of (your) name

Siva, Sakti, Kama, Kshiti (the words standing for the syllables `ka', `e', `i', `la'), then Ravi, Sitakirana, Smara, Hamsa, Sakra (the words standing for the syllables `ha', `sa', `ka', `ha', `la'), and following that Paraa, Maara, Hari (the words standing for the syllables `sa', `ka', `la'). Oh Mother! with the three Hrimkaras joined to the ends of these your syllables, they become parts of your name (the fifteen syllabled mantra with the sixteenth secret syllable `Srim' becomes the SriVidya mantra)
(The SriVidya containing the syllable `Sri' and the most sacred mantra for worship of Sakti.
Cf SVL, verse 32 : Siva's consumption of poison or `Sri', and the time of it's incident the most sacred for worship of Siva).

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

స్మరం యోనిం లక్ష్మీం త్రితయమిదమాదౌ తవ మనో
ర్నిధాయైకే నిత్యే నిరవధి మహాభోగ రసికాః ,
భజంతి త్వాం చింతామణి గుణనిబద్ధాక్ష వలయాః
శివాగ్నౌ జుహ్వంతః సురభిఘృత ధారాహుతి శతైః . ౩౩ .

స్మరం - the word Smara (Cupid) standing for the syllable `klim'
యోనిం - the word Yoni standing for the syllable `hrim'
లక్ష్మీం - the word Lakshmi standing for the syllable `Srim'
త్రితయం ఇదం - these three
ఆదౌ - in the beginning
తవ మనోః నిధాయ - having placed in your mantra
ఏకే - a few
నిత్యే - Oh Eternal one! (Sakti)
నిరవధి - endless
మహాభోగ - great sacrifice (food offered to God)
రసికాః - connoiseurs
భజంతి త్వాం - they worship you
చింతామణి - the wish yeilding gem
గుణ నిబద్ధ అక్ష వలయాః - the circles of the rosary tied by thread
శివాగ్నౌ - in the fire of Sivaa (Sakti)
జుహ్వంతః - pouring oblations into the sacrificial fire
సురభి ఘృత - fragrant clarified butter
ధారా - stream
ఆహుతి శతైః - with hundreds of oblations

Having placed these three : Smara, Yoni, Lakshmi (standing for the syllables `klim', `hrim' and `srim') in the beginning of your mantra, Oh Eternal one !, a few conoisseurs of endless great sacrifice worship you with the circles of the rosary with Cintamani gems tied by thread (and) by pouring oblations into the fire of Sivaa, with hundreds of oblations of fragrant streams of clarified butter.
(The devotees of Sakti perform endless sacrifice.
Cf SVL, verse 33 : The devotee of Siva worships only once).

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

శరీరం త్వం శంభోః శశి మిహిర వక్షోరుహ యుగం
తవాత్మానం మన్యే భగవతి నవాత్మానమనఘమ్ ,
అతః శేషః శేషీత్యయముభయ సాధారణతయా
స్థితః సంబంధో వాం సమరస పరానందపరయోః . ౩౪ .

శరీరం - the body
త్వం - you (Sakti as Paraa at the time of Creation)
శంభోః - of Sambhu (Siva as Parananda at the time of Creation)
శశి మిహిర - moon, sun
వక్షో రుహ - the bosom
యుగం - endowed with
తవ ఆత్మానం - your body
మన్యే - I consider
భగవతి - Oh Bhagavati! (Oh glorious one!) (Sakti)
నవ ఆత్మానం - one having nine parts (Kala, Kula,Naman, Jnana
Citta, Nada, Bindu, Kalaa and Jiva) (Siva)
అనఘం - sinless
అతః - therefore
శేషః శేషీ - the Accessory - Principal
ఇతి - of the nature of
అయం - this
ఉభయ సాధారణతయా - being common to both
స్థితః - exists
సంబంధః - relationship
వాం - in you (two)
సమరస - who are equipoised
పరానంద - Parananda (transcendent bliss or Siva)
పరయోః - Paraa (conciousness or Sakti)

Oh Bhagavati! you are the body of Sambhu, endowed with the sun - moon for the bosom. (Sakti is Accessory to Siva the Principal at the time of dissolution). I consider the sinless one with nine parts (Siva) as your body. (Siva is Accessory to Sakti the Principal at the time of creation). Therefore, this relationship of the nature of Accessory - Principal exists being common to both, who are Parananda and Paraa equipoised.
Note : This is the view of the Purvakaulas : the relative dominance of Sakti.
(At the time of dissolution Siva is the Principal and Sakti is the Accessory and vice versa at creation.
Cf SVL, verse 34 : Sambhu rejoices at the time of dissolution).

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

మనస్త్వం వ్యోమ త్వం మరుదసి మరుత్సారథిరసి
త్వమాపస్త్వం భూమిస్త్వయి పరిణతాయాం న హి పరమ్ ,
త్వమేవ స్వాత్మానం పరిణమయితుం విశ్వ వపుషా
చిదానందాకారం శివయువతి భావేన బిభృషే . ౩౫ .

మనః త్వం - you are the mind (element in the Angya cakra)
వ్యోమ త్వం - you are the space (element in the Vishuddhi cakra)
మరుత్ అసి - you are the air (element in the Anahata cakra)
మరుత్ సారథిః అసి - you are the fire (element in the Svadhishtana cakra)
త్వం ఆపః - you are the water (element in the Manipura cakra)
త్వం భూమిః - you are the earth (element in the Muladhara cakra)
త్వయి పరిణయతాం - when you have trasformed (thus)
న హి పరమ్ - there is nothing else indeed
త్వం ఏవ - you yourself
స్వ ఆత్మానం - own self
పరిణమయితుం - to transform
విశ్వ వపుషా - the universe
చిత్ ఆనంద ఆకారం - the form of conciousness and bliss (Cit Sakti and Ananda Bhairava or the form of Brahman preceeding creation)
శివయువతి - Oh wife of Siva! (Sakti)
భావేన - by intention
బిభృషే - you bear

You are mind, you are space, you are air, you are fire, you are water (and) you are earth. When you have transformed (thus), there is nothing else indeed. You yourself to transform your own self into the universe, bear the form of conciousness - bliss by intention, Oh wife of Siva!

Note : This is the view of the Uttarakaulas : the absolute dominance of Sakti.
(Sakti is the micro and macrocosmic universe.
Cf SVL, verse 35 : Siva is all pervasive, within and without).

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

తవాజ్ఞాచక్రస్థం తపన శశి కోటి ద్యుతిధరం
పరం శంభుం వందే పరిమిలిత పార్శ్వం పరచితా ,
యమారాధ్యన్ భక్త్యా రవి శశి శుచీనామవిషయే
నిరాలోకేऽలోకే నివసతి హి భాలోక భువనే . ౩౬ .

తవ - your
ఆజ్ఞాచక్రస్థం - who is present in the Angya cakra (of the devotee or alternatively the four Siva cakras in the internal Sricakra in between the brows)
తపన శశి కోటి - ten million suns and moons
ద్యుతి ధరం - who bears the lustre of
పరం శంభుం - Sambhu called Para (Supreme bliss, Siva)
వందే - I salute
పరిమిలిత పార్శ్వంం - who is touched on both sides
పరచితా - by Paraa Cit (Supreme conciousness, Sakti)
యం ఆరాధ్యన్ - worshipping whom (Para Sambhu)
భక్త్యా - with devotion
రవి శశి శుచీనాం అవిషయే - that is beyond the sun, moon and fire
నిరాలోకే - in the invisible
అలోకే - unlike the (visible) world
నివసతి హి - he indeed lives
భాలోక భువనే - in the luminous plane (the Sahasrara cakra)

I salute the Para Sambhu who is present in your Angya cakra, who bears the lustre of ten million suns and moons, (and) who is touched on both sides by Paraa Cit. He, worshipping whom (Para Sambhu) with devotion, certainly lives in the luminous plane, that is beyond the sun, moon and fire, which is invisible and unlike the (visible) world.
Note : The arrangement of the verses 36 - 41 is according to the order of origin of the five elements, one from the other : mind, space, air, fire, water and earth and corresponds to the respective cakras mentioned in verses 36 - 41.
(The devotee worships Siva and Sakti in the Sricakra within the body.
Cf SVL, verse 36 :The devotee worships Siva within the body).

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

విశుద్ధౌ తే శుద్ధస్ఫటిక విశదం వ్యోమ జనకమ్
శివం సేవే దేవీమపి శివసమాన వ్యవసితామ్ ,
యయోః కాంత్యా యాంత్యాః శశికిరణ సారూప్య సరణేః
విధూతాంతర్ధ్వాంతా విలసతి చకోరీవ జగతీ . ౩౭ .

విశుద్ధౌ తే - in your Vishuddhi cakra
శుద్ధ స్ఫటిక - flawless crystal
విశదం - pure
వ్యోమ జనకమ్ - the originator of the space element
శివం సేవే - I worship Siva
దేవీం అపి - along with Devi (Sakti)
శివ సమాన వ్యవసితాం - whose functions are equal to Siva
యయోః కాంత్యాః - whose (Siva and Sakti) lustre
యాంత్యాః - emerging
శశి కిరణ - moon beams
సారూప్య సరణేః - arranged similar to
విధూత - dispelled
అంతః ధ్వాంతా - inner darkness
విలసతి - shines
చకోరీ ఇవ - like the Cakora bird (a mythological bird which subsists on moon beams, and hence rejoices, as per poetic convention)
జగతీ - the worlds (heaven, earth and the nether worlds)

I worship Siva, in your Vishuddhi cakra, who is pure as flawless crystal, who is the originator of the space element, along with Devi, whose functions are equal to Siva; by whose emerging lustre arranged similar to moon beams, the worlds shine like the Cakora bird, with the inner darkness dispelled.
(The devotee worshipping Siva and Sakti, rejoices with his ignorance dispelled.
Cf SVL, verse 37 : The wise devotees of Siva obtain the joy of Siva who is with Uma).

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

సమున్మీలత్ సంవిత్కమల మకరందైక రసికం
భజే హంసద్వంద్వం కిమపి మహతాం మానసచరమ్ ,
యదాలాపాదష్టాశ గుణిత విద్యా పరిణతిః
యదాదత్తే దోషాద్ గుణమఖిలమద్భ్యః పయ ఇవ . ౩౮ .

సమున్మీలత్ - fully bloomed
సంవిత్ కమలం - lotus of knowledge
మకరందః ఏక రసికం - which relish only the honey
భజే - I adore
హంస ద్వంద్వం - the pair of swans, Ham (Siva) and Sa (Sakti)
కిం అపి - which are indescribable
మహతాం - of great men
మానస చరం - which move in the Manasa lake of the heart (swans permanently reside in the Manasa lake as per poetic convention)
యత్ ఆలాపాత్ - from whose conversation
అష్టాదశ గుణిత - enumerated as eighteen (Vedas, Vedangas etc)
విద్యాః - systems of knowledge
పరిణతిః - developed
యత్ ఆదత్తే - which accept
దోషాత్ - from sin
గుణం అఖిలం - all virtue
అద్భ్యః పయ ఇవ - like milk from water (as per poetic convention swans can seperate milk from water)

I adore the indescribable pair of swans (Siva and Sakti), which relish only the honey of the fully bloomed lotus of knowledge, which move in the Manasa lake of the hearts of great men, from whose conversation the systems of knowledge enumerated as eighteen developed (and) which accept all virtue from sin, like (seperating) milk from water.
(Siva and Sakti are in the Manasa lake of the heart.
Cf SVL, verse 38 : Siva and Sakti are in the lake of the heart).

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

తవ స్వాధిష్ఠానే హుతవహమధిష్ఠాయ నిరతం
తమీడే సంవర్తం జనని మహతీం తాం చ సమయామ్ ,
యదాలోకే లోకాన్ దహతి మహతి క్రోధ కలితే
దయార్ద్రా యా దృష్టిః శిశిరముపచారం రచయతి . ౩౯ .

తవ స్వాధిష్ఠానే - in your Svadhishthana cakra
తవహం - the fire element
అధిష్ఠాయ - having stationed
నిరతం - uninterruptedly
తం ఈడే - I praise
సంవర్తం - fire of dissolution (Siva as Rudra, the lord of dissolution or Sakti conceived as the fire of dissolution)
జనని - Oh Mother! (Sakti)
మహతీం తాం చ సమయాం - and that great Samayaa (Sakti)
యత్ ఆలోకే - the sight of which (the fire)
లోకాన్ దహతి - burns the worlds
మహతి - great
క్రోధ కలితే - impelled by anger (of Rudra)
దయా ఆర్ద్రా - tender with compassion
యా దృష్టిః - that look
శిశిరం ఉపచారం - cooling remedy
రచయతి - effects

Oh Mother! having stationed the fire element in your Svadhishthana cakra, I praise uninterruptedly that fire of dissolution (Siva as Rudra) and that great Samayaa. The sight of which, (the fire) impelled by the great anger (of Rudra) burns the worlds, (while) that look (of your's), tender with compassion effects a cooling remedy.
(Sakti's look effects a cooling remedy.
Cf SVL, verse 39 : Siva causes the sovereign remedy of knowledge - bliss to fructify).

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

తటిత్వంతం శక్త్యా తిమిర పరిపంథి స్ఫురణయా
స్ఫురన్నానా రత్నాభరణ పరిణద్ధేంద్రధనుషమ్ ,
తవ శ్యామం మేఘం కమపి మణిపూరైక శరణం
నిషేవే వర్షంతం హరమిహిర తప్తం త్రిభువనమ్ . ౪౦ .

తటిత్వంతం - as lightning
శక్త్యా - with Sakti
తిమిర పరిపంథి - foe of darkness
రణయా - flashing
రన్ - shining
నానా రత్న ఆభరణ - variegated gem studded ornaments
పరిణద్ధ - formed
ఇంద్ర ధనుషం - rainbow
తవ - your
శ్యామం మేఘం - dark cloud
కం అపి - indescribable
మణిపూర - the Manipura cakra
ఏక శరణం - sole resort
నిషేవే - I worship
వర్షంతం - which showers
హర మిహిరః - the fire of dissolution
తప్తం త్రిభువనం - the burnt three worlds (heaven, earth and nether worlds)

I worship that indescribable dark cloud which showers on the three worlds burnt by the fire of dissolution, which has your Manipura cakra as the sole resort, with Sakti as lightning flashing as the foe of darkness, (and) with a rainbow formed by (your) shining variegated gem studded ornaments.
(The rain water of Sakti as the cloud cools the burnt worlds.
Cf SVL, verse 40 : The nectarean water of Siva's tale causes the crop of devotion to fructify).

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

తవాధారే మూలే సహ సమయయా లాస్యపరయా
నవాత్మానం మన్యే నవరస మహాతాండవ నటం ,
ఉభాభ్యామేతాభ్యాముదయ విధిముద్దిశ్య దయయా
సనాథాభ్యాం జజ్ఞే జనక జననీమత్ జగదిదమ్ . ౪౧ .

తవ ఆధారే మూలే - in your Muladhara cakra
సహ సమయయా - with Samayaa (Sakti)
లాస్య పరయా - intent on the Lasya dance (dance of women)
నవ ఆత్మానం - one having nine parts (Siva)
మన్యే - I worship
నవ రస - the nine sentiments (of poetics)
మహా తాండవ - the wonderful Tandava dance (dance of men)
నటం - dancing
ఉభాభ్యాం ఏతాభ్యాం - in these two
ఉదయ విధిం ఉద్దిశ్య - having creation as the object
దయయా సనాథాభ్యాం - who are endowed with compassion
జజ్ఞే - acquired
జనక జననీమత్ - a father and mother
జగత్ ఇదమ్ - this world

In your Muladhara cakra, I worship Samayaa (Sakti) intent on the Lasya dance, with Navatman (Siva) dancing the wonderful Tandava dance (with it's) nine sentiments. This world has acquired a father and mother in these two, having creation as the object, (and) who are endowed with compassion.
(Worship of Samayaa, the name of Sakti assigned by the Samayacarins who worship mentally and Navatman, the name of Siva assigned by the Kaulas who worship externally.
Cf SVL, verse 41 : The mind (for internal worship) and the sense and motor organs (for external worship) engage in the worship of Siva).

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

ఇతి శ్రీసౌందర్యలహర్యాం ఆనందలహర్యాఖ్యః ప్రథమోభాగః సమాప్తః
Here ends Anandalahari, the first part of Soundaryalahari.